Vanaf 6 januari 2017 is Nederland veilig
Blogartikel door: Dewi Deijle
Gepubliceerd op www.ojau.nl, 23 december 2016
Voor vele treinreizigers was het op 21 december 2016 vast even een diepe zucht bij het lezen van de aankondiging over de collectieve actie van NS-medewerkers op 23 december 2016. Weliswaar aangekondigd maar toch wel een beetje kort dag voor die personen die wel al ruim van te voren gepland hadden de kerst per trein in te luiden.
De rechtbank in Breda heeft op donderdagochtend 22 december 2016 in een kort geding bepaald dat de collectieve actie niet is geoorloofd. Het zou volgens de rechter nog te vroeg zijn om te staken omdat partijen nog in gesprek zijn. Vanaf 6 januari 2017 mag het NS-personeel wel staken. Blijkbaar verloopt het gesprek en de inhoud daarvan zodanig, dat op voorhand al gezegd kan worden dat een collectieve actie op 6 januari 2017 wel als laatste redmiddel ingezet mag worden. Of gaat het om iets anders?
Waar OJAU wel even op in wil gaan is het volgende. De NS stapte naar de rechter omdat de hinder die de staking door het personeel zou teweegbrengen niet in verhouding zou staan tot het doel van de staking. Veel reizigers zouden flink wat hinder ondervinden op de stations Amsterdam, Rotterdam en Hoofddorp, daar waar het NS-personeel was opgeroepen tot staking door de vakbond voor rijdend personeel (VVMC), doordat treinen uitvallen en zij urenlang op koude stations moeten wachten. De staking kan ook leiden tot veiligheidsproblemen vanwege een gebrek aan politie die volgens de NS volop aanwezig is op andere grote evenementen. Er is vrees voor veiligheidsproblemen in verband met terroristische aanslagen. De rechter verbiedt de staking omdat er sprake is van een risico voor de veiligheid als grote mensenmassa’s op onder meer perrons bij elkaar staan.
OJAU vraagt zich af: wát is er dan zo anders vanaf 6 januari 2017? Er wordt namelijk gesuggereerd dat het op of vanaf die dag wel veilig is. Mogelijk wordt er dus alsnog gestaakt op een andere dag (beste treinreiziger, houdt dat dus in de gaten). Maar is het risico en de vrees voor een terroristische aanslag op 23 december groter dan op 6 januari? Op 6 januari 2017 zal ook sprake zijn van grote mensenmassa's dicht op elkaar. Blijkbaar is de politionele mankracht die op die dag niet wordt opgeslokt door allerlei evenementen, dan wel voldoende om de veiligheid van de treinreiziger te kunnen waarborgen als er een staking plaatsvindt.
Welk belang telt het zwaarst?
OJAU is erg benieuwd naar de onderbouwing die ten grondslag ligt aan de beslissing dat vanaf 6 januari 2017 wel geoorloofd gestaakt kan worden. Toevallig valt zowel 23 december als 6 januari op een vrijdag. De vrijdagen schijnt de rustigste dag in de trein te zijn en in 2015 lag het aantal reizigers (van alle vervoerders) op het station per dag op ruim 1.000.000 (Bron: NS). Dus dat er dan niet op een (in het algemeen) drukkere dag van de week gestaakt wordt, is wel zo prettig. Is het in het algemeen drukker op de datum 23 december dan op 6 januari waardoor de overlast van een staking op de eerstgenoemde datum buitenproportioneel zou zijn, en op de laatstgenoemde minder of helemaal niet? Gedetailleerde en relevante reizigersonderzoeken heeft OJAU niet gevonden (wellicht zijn deze niet openbaar). Het onderdeel Facts & Figures van de NS website en de NS jaarverslagen zijn daarvoor natuurlijk niet toereikend.
De NS en Rover zijn natuurlijk blij met het feit dat de aangekondigde staking niet doorgaat. Honderdduizend treinreizigers zouden last ondervinden, zij hadden anders urenlang in de kou moeten staan op de stations waar gestaakt zou worden. Om die reden heeft Rover de rechter gevraagd de staking te verbieden. Tja, op 23 december 2016 is het vervelend als zoveel mensen op een station in de kou moeten staan wachten, maar op 6 januari 2017 maakt dat blijkbaar niets meer uit. Heeft het misschien met de kerstgedachte te maken dat het op 6 januari een betere dag is om te staken? Weliswaar is het op die dag Driekoningen, maar oké, aan deze Christelijke feestdag wordt in het algemeen in Nederland niet zoveel gedaan. Het is echter wel het overwegen waard dat er mogelijk mensen met de trein willen reizen vanwege nieuwjaar borrels rond die tijd. Er is dus eigenlijk altijd wel iets.
Zoveel vragen, één oordeel, een mooi voorbeeld
Deze kwestie is volgens OJAU een simpel voorbeeld om te laten zien dat er zoveel niet-juridische vragen meespelen in een gerechtelijke procedure. Vragen over allerlei aspecten die in meer of mindere mate een grote maatschappelijke rol spelen of het individuele alledaagse leven raken. Niet alle vragen lijken relevant maar de rechter is er dan ook voor om een juiste vertaalslag te maken naar de rechtsvraag en dient een juridisch onderbouwd en verantwoord antwoord te geven (het oordeel). Het het beantwoorden van een rechtsvraag zit vaak complex in elkaar en dat is voor de burger niet altijd zichtbaar. Rechtszaken met maatschappelijke relevantie die in de media terechtkomen worden door allerlei partijen vaak vertaald naar opinies en statements met daarin allerlei (al dan niet) verborgen anti's en pro's, en iedere burger conformeert zich naar die mening die het beste past in wat hij of zij belangrijk acht in het leven. Een objectief oordeel geven over welk juridisch belang het zwaarst weegt, is bijna een onmogelijke taak voor de burger.
Wanneer mag er eigenlijk gestaakt worden
Beoordeeld moet worden of een collectieve actie toelaatbaar is. In de rechtspraak is geoordeeld dat bij de toetsing van de spelregels voor een rechtmatige uitoefening van collectieve acties moet worden nagegaan of de actie is aangekondigd, of het ingezet wordt als laatste redmiddel en of aan de proportionaliteits- en subsidiariteitsvereisten zijn voldaan (zie ook artikel 6 lid 4 Europees Sociaal Handvest). Voor het laatste aspect geldt de vraag of de collectieve actie noodzakelijk is en in verhouding staat tot het beoogde doel. Het beoogde doel moet zwaarder wegen dan het belang dat door het middel wordt aangetast. Dat kan een lastige beoordeling zijn en moet correct onderbouwd worden want een rechterlijk oordeel kan weer allerlei kritische vragen oproepen maar vooral belangrijk, precedenten scheppen.
OJAU is dus erg nieuwsgierig naar de uitspraak van de rechter (deze is nog niet gepubliceerd) en welke onderzoeken betrokken zijn geweest in het kort geding. Maar tot dan, het is toch een heerlijk idee dat Nederland, en dan met name treinreizend Nederland, op 6 januari 2017 veilig is. Met deze fijne gedachte wenst OJAU iedereen een prettige kerst!
OJAU.