Geschreven door: Dewi Deijle
Geüpdatet op 16 augustus 2022
Op 27 juni 2022 heb ik een brief gestuurd naar de minister voor rechtsbescherming met een uitgebreide uiteenzetting van de bezwaren tegen het subsidieplan voor belangenorganisaties om rootsreizen te organiseren. Te raadplegen via: Adoptiedebat en rootsfonds, de brief 'Reactie n.a.v. adoptiedebat 16 juni jl. - over subsidie rootsreizen voor interlandelijke geadopteerden – 270622'. De brief heb ik ook naar de vaste commissie van Justitie en Veiligheid van de Tweede Kamer gestuurd. Fijn dat er Tweede Kamerleden zijn die mijn bezwaren onderschrijven, maar helaas is het niet genoeg.
Op 6 juli 2022 is namelijk een motie ingediend door de leden Mutluer en Van Nispen, over slachtoffers door het expertisecentrum laten ondersteunen bij het maken van persoonlijke herstelplannen. Deze motie is helaas niet met een meerderheid van stemmen aangenomen. Dat betreur ik enorm. Overigens vind ik wel dat financiering voor de interlandelijke geadopteerde sowieso volledig los moet staan van het landelijk expertisecentrum voor interlandelijke adoptie. Een individuele tegemoetkoming voor de individuele geadopteerde zou vanuit een apart rootsfonds gefinancierd moeten worden, als compensatieregeling. Ik kan het volgen dat de indieners van de motie hebben gedacht dat motie eerder zou worden aangenomen als het expertisecentrum erbij wordt betrokken, maar ook dat mocht dus niet baten.
Een deel van de vaste commissie van Justitie en Veiligheid heeft geen goed beeld van wat een individuele roots-zoektocht precies inhoudt, ondanks mijn tekst en uitleg in alle brieven die ik tot nu toe heb opgemaakt en verstuurd hierover. Helaas zal met de huidige plannen een grote groep interlandelijke geadopteerden buiten de boot vallen als het gaat om concrete hulp in het zoeken naar afstammingsgegevens.
Op 15 augustus 2022 ontving ik een brief van het minister van Justitie als reactie op mijn brief van 27 juni 2022. Op al mijn argumenten is verder niet ingegaan. De minister blijft bij zijn plan.
Geschreven door: Dewi Deijle
Geplaatst op 27 juni 2022
In het adoptiedebat dat op 16 juni 2022 in de Tweede Kamer plaatsvond, presenteerde de minister voor rechtsbescherming, Franc Weerwind, zijn voornemen om een subsidie te verstrekken aan landspecifieke belangenorganisaties voor geadopteerden, waarmee zij generieke (algemene) ondersteuning kunnen bieden aan zoektochten of gezamenlijke rootsreizen. Kort samengevat: “Gedacht kan worden aan de inzet van een protocol of aan praktische begeleiding tijdens een groepsreis naar een land van herkomst. Deze rootsreizen hebben veel gemeenschappelijke elementen. Een paar kernvragen: hoe zoek ik? Wat is nou precies de rol geweest van de ambassade? Wat mag ik van de ambassade verwachten? Waar moet ik beginnen? Als iedereen dit individueel moet uitzoeken, dan gaan we heel veel werk dubbel doen. Dan kunnen geadopteerden elkaar ook niet helpen en dat is jammer, want ze kunnen elkaar ondersteunen met kennis en kunde”, aldus de minister.
Deze argumentatie legt weer eens pijnlijk bloot dat de kern van het probleem (nog steeds) niet wordt erkend. De Nederlandse overheid heeft nagelaten toezicht en controle uit te voeren op adoptieprocedures, zoals blijkt uit het rapport van de Commissie Joustra (2021), en heeft daarmee het risico op schending van kinderrechten en strafbare feiten voor lief genomen. Geadopteerden moeten daarom op een toegankelijke manier een beroep kunnen doen op het afstammingsrecht, welke ligt besloten in enkele grondwettelijke en internationale verdragsbepalingen.
Hieronder, kort samengevat, waarom ik van mening ben dat dit plan van de minister niet uitvoerbaar is, en ook niet op deze manier ingericht zou moeten worden:
Van dubbel werk, is geen sprake
Geadopteerden hebben hedendaags ruime mogelijkheden om ervaringen, kunde en kennis met elkaar te delen. Informatie aangaande gemeenschappelijke kernvragen die de minister beschrijft, maar ook bijvoorbeeld over kindertehuizen, adoptiebemiddelaars en de adoptie-procedureregels, wordt al aangereikt op o.a. adoptie-gerelateerde sociale media platforms en georganiseerde bijeenkomsten van landspecifieke belangenorganisaties of onderling. Maar gezamenlijk zoeken in het land van herkomst, roept bezwaren op.
Rootsreis is te persoonlijk
Alle potentiële praktische drempels bij het organiseren en uitvoeren van groepsreizen daargelaten, kan het zoeken naar je roots een complexe bezigheid zijn waarbij per individu moet worden bekeken wat nodig is. Wat nodig is, is mede afhankelijk van het waarheidsgehalte van het adoptiedossier. Als adoptiedocumenten zijn vervalst, en dat is meer regel dan uitzondering, kan een rootszoektocht er heel anders uitzien dan als gegevens wel overeenkomen met de werkelijkheid.
Een rootszoektocht is een persoonlijk proces van waarheidsvinding en kan jaren duren. Ook de kosten kunnen per rootszoektocht, inclusief rootsreis, enorm verschillen. Het betreft het zoeken naar de biologische ouder(s) in het land van herkomst, maar ook onderzoek naar wat er rondom de adoptie is gebeurd; hoe het kind in het kindertehuis terecht is gekomen, of de geboortemoeder vrijwillig (dus zonder dwang of bedrog) heeft ingestemd met de adoptie en hoe de hele papierenprocedure voor het kind al dan niet is verlopen, met of zonder onrechtmatigheden.
Een rootsfonds ten behoeve van individuele rootszoektochten, is echt nodig
Het gaat om teergevoelige zaken die de individuele geadopteerde betreffen. Zoiets kan niet in groepsverband worden gegoten. Praktische begeleiding van een belangenorganisatie kan heus welkom zijn, maar dan gericht op de individuele geadopteerde en diens persoonlijke verhaal, wensen en behoeften.
Overigens, niet iedere landen specifieke belangenorganisaties voert rootszoektochten uit, maar bijvoorbeeld alleen DNA-projecten, of wil met het landelijk expertisecentrum samenwerken. Ook zal een geadopteerde met deze plannen van de minister afhankelijk zijn van of er een roots-reis wordt georganiseerd en of de belangenorganisatie hier ook een projectvoorstel voor indient voor subsidie.
De oproep aan de minister is dan ook om geadopteerden de keuzevrijheid te gunnen bij het vormgeven van hun eigen rootszoektocht, opdat zij zelf de regie kunnen houden!
De strijd schrijdt voort
Samen met onder andere stichting Mijn Roots pleit ik nu jarenlang voor een individuele tegemoetkoming voor geadopteerden uit het buitenland (compensatieregeling). De tijd dringt nu echt als het gaat om herstel van rechten die in adoptieprocedures zijn geschonden. Niet alleen in het belang van geadopteerden, maar ook in het belang van hun biologische ouders die in onzekerheid verkeren over de vraag wat er met hun kinderen is gebeurd.
Alvorens het debat had ik al enkele argumenten teruggekoppeld aan Michiel van Nispen (SP) die al jaren mee pleit voor een individuele financiële tegemoetkoming voor geadopteerden. Tijdens het debat heeft hij, ook namens mij, enkele kritische noten geuit. Ik zag het al aankomen, de minister blijft erbij om alleen rootsreizen in groepsverband te financieren. Dit is inmiddels ook schriftelijk bevestigd. Ik verwijs naar het geüpdatet bericht van 16 augustus 2022, zie bovenaan dit blogartikel.
Ondertussen is er al behoorlijk wat geschreven en gezegd over dit onderwerp. Op mijn webpagina is alle informatie te vinden:
» Dossier adoptiezaken (overzicht van alle informatie)
» Adoptiedebat en rootsfonds (recente brieven gericht aan ministerie en Tweede Kamer)
» Adoptiezaken in de media (alle publicaties waar ik mijn bijdrage aan heb geleverd)