Big brother is watching you
Denkt u in bepaalde situaties maar even twee keer na, voordat u iets op Facebook plaatst
Blogartikel door: Dewi Deijle
Gepubliceerd op www.ojau.nl, 2 april 2017
Voor u het weet heeft u geen baan meer of wordt uw uitkering ingetrokken. Ik zeg het u toch maar. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
Op staande voet ontslaan
Hoe zit het met uw werkgever? Kan hij u op staande voet ontslaan naar aanleiding van uw gedrag via Social media? Ontslag op staande voet kan als er sprake is van een dringende reden. Die bestaat voor de werkgever ingevolge artikel 7:678 BW in daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer, die ten gevolge hebben dat van de werkgever redelijkerwijs niet kan worden gevergd de dienstbetrekking te laten voortduren. Bij de beoordeling van de vraag òf van zodanige dringende reden sprake is, moeten de omstandigheden van het geval, in onderling verband en samenhang, in aanmerking worden genomen.
Kunnen onbelemmerde en beledigende uitspraken via Facebook een dringende reden vormen? Het antwoord is: jazeker.
Veel grote bedrijven hanteren een gedragscode die door alle personeelsleden moeten worden nageleefd. Onder de kop bedrijfsintegriteit staat dan zoiets vermeld als: “bedrijf X verwacht van haar werknemers dat zij steeds ethisch en integer handelen. Elke werknemer is verantwoordelijk voor naleving van alle regelingen van bedrijf X. Het is verboden om een activiteit te ondernemen die schade kan berokkenen aan bedrijf X, haar klanten en/of haar medewerkers, zowel wat betreft de kosten (gebruik van eigendommen van bedrijf X en verlies van productiviteit) als met betrekking tot de reputatie van bedrijf X.” Vaak is nog nader ingevuld wat wordt verstaan onder activiteiten die schade kunnen berokkenen. Bepaald gedrag vertonen op social media kan een activiteit zijn die wordt genoemd in het integriteitsbeleid.
Het kan voorkomen dat er iets is voorgevallen op uw werk en u uw boosheid wilt uiten via sociale media. Het kan zijn dat u vanuit uw frustratie nogal beledigende teksten plaatst. Als u (zeer) beledigende teksten plaatst op Facebook, en de geplaatste opmerkingen zijn door iedere willekeurige lezer moeilijk anders te lezen dan dat zij zich richten tegen uw werkgever en/of uw collega’s (omdat zij voldoende specifiek zijn gegeven), kan dit voor uw werkgever redengevend zijn om u met staande voet te ontslaan. De omstandigheid dat u de bedrijfsnaam niet heeft genoemd en de namen van collega’s niet heeft vermeld, maakt dat niet anders.
U kunt dan bij de rechter ook geen geslaagd beroep doen op de vrijheid van meningsuiting, artikel 7 van de Grondwet, omdat dat recht niet kan worden ingezet om op social media met schuttingtaal over collega’s te praten of hen op discriminerende wijze aan te spreken. En als u op deze manier wel uitvoering wilt gegeven aan dit grondrecht, dan behoeft van uw werkgever niet te worden verwacht dat hij accepteert dat u zich op dergelijke wijze over uw collega’s uitlaat, nu dat onmiskenbaar een sterk negatief imago van het bedrijf kan oproepen. Bovendien is het een taak van een goed werkgever zijn werknemers tegen ongeoorloofde opmerkingen te beschermen. Wellicht spelen er meer dingen op de werkvloer waardoor u zich op een bepaalde manier uitlaat via social media. Uiteraard is er iets voor te zeggen dat uw werkgever eerst een gesprek voert met u of u een waarschuwing geeft, dan dat hij direct overgaat tot een rigoureuze onverwijlde opzegging van de arbeidsovereenkomst. Maar, dat hoeft uw werkgever niet te doen.
U mag van mij natuurlijk posten wat u wilt, ik maak u slechts bewust. Wellicht is even tot 10 tellen toch de verstandigste weg.
Uitkering terugbetalen na Facebook post
Social media spelen sinds een aantal jaar ook een rol in onder andere het socialezekerheidsrecht. Op grond van onderzoeksbevindingen van een toezichthouder kan bijvoorbeeld een bijstandsuitkering of uitkering van het UWV worden ingetrokken of worden omgezet in een ander soort uitkering (uitkering van een alleenstaande naar samenwonende). Heeft u een uitkering, dan mogen berichten die u op uw Facebook profiel plaatst en die voor een ieder toegankelijk zijn, worden meegenomen in het onderzoek naar de rechtmatigheid van een aan u verleende uitkering.
Als voorbeeld, op grond van artikel 53a, lid 9 van de Participatiewet bestaat de bevoegdheid om onderzoek in te stellen naar de juistheid en volledigheid van de verstrekte gegevens en zo nodig naar andere gegevens die noodzakelijk zijn voor de verlening, dan wel voortzetting van een bijstandsuitkering. Indien het onderzoek daartoe aanleiding geeft, kan het college besluiten tot herziening van de bijstand.
Het kan behoorlijk pijnlijk zijn als u toch nog over een aantal jaar uw uitkering moet terugbetalen, omdat u in uw blijdschap op Facebook met terugwerkende kracht van 3 jaar uw relatiestatus heeft gewijzigd in 'samenwonend', terwijl u een bijstandsuitkering voor een alleenstaande krijgt.
Het gebruik van dit bewijs verkregen via internet is volgens vaste rechtspraak niet in strijd met artikel 6, derde lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Het in het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) door het College verrichte internetonderzoek is op zichzelf geen ‘criminal charge’ als bedoeld in artikel 6 van het EVRM, oftewel er is geen sprake van een vervolging.
Een bestraffende sanctie kan door een bestuursorgaan opgelegd worden krachtens titel 5.4 van de Algemene Wet Bestuursrecht en heeft tot doel iemand te straffen voor een overtreding. Het heeft niet tot doel om de overtreding te herstellen of om de overtreding ongedaan te maken. Een veel voorkomende straf die door een bestuursorgaan kan worden opgelegd, is natuurlijk de bestuurlijke boete. Deze sanctie moet aan de waarborgen gesteld in de artikelen 6 en 7 EVRM voldoen. Als er geen sprake is van een bestuurlijke boete maar intrekking van een uitkering, dan kan het verkregen bewijs via dat internetonderzoek niet als onrechtmatig worden aangemerkt. Het onderzoek is immers niet gericht op bestraffing van mogelijk overtreden normen of het toevoegen van leed, maar wordt gedaan ter controle en verificatie van door u, als ontvanger van de bijstandsuitkering, verstrekte gegevens.
Zoals de Centrale Raad van Beroep (CRvB) in enkele uitspraken heeft overwogen, is in een bestuursrechtelijke procedure het gebruik van (onrechtmatig) verkregen bewijs slechts dan niet toegestaan, indien het is verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat dit gebruik onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht. Hiervan is dus geen sprake als een toezichthouder uw Facebookprofiel bekijkt om te onderzoeken of u rechtmatig een uitkering ontvangt.
Het is maar dat u het weet. Hoewel, u weet het natuurlijk ook wel. Big brother is watching you…