Geschreven door: Dewi Deijle
Gepubliceerd op: 28 maart 2023
Op 28 maart 2018 kwamen stichting Mijn Roots en ik in de aflevering Adoptiebedrog deel III naar buiten met de misstanden in adopties van kinderen uit Indonesië in de jaren '70 en '80. Daarbij stelden we de nalatige rol van de Nederlandse overheid aan de kaak: er werd vanuit Nederland niets ondernomen om de kinderhandel een halt toe te roepen. In eerdere publicaties over vermeende misstanden in adopties werd de kant van Nederland nagenoeg nooit belicht, de focus werd dan vooral gelegd op het land waar het kind vandaan komt. Het bevreemde ons dat de rol van de Nederlandse overheid in het adoptiesysteem volledig werd genegeerd en misstanden die bekend waren, werden goedgepraat onder het mom van het belang van het kind.
Na ons onderzoek naar de rol van de Nederlandse overheid konden we wel concluderen dat het nogal beperkt is om te bedenken dat alleen het land van herkomst verantwoordelijk is voor fraude en corruptie in adoptieprocedures. Een kind komt namelijk binnen op basis van identiteitsgegevens die zijn vervalst. Dit druist natuurlijk in tegen de voorwaarden in onder andere het Nederlandse vreemdelingenbeleid, maar vooral tegen het fundamentele uitgangspunt dat het belang van het kind bij (interlandelijke) adoptie voorop moet staan. Het belang van het kind wordt niet gediend als het wordt geronseld of ontvoerd omwille van adoptie. Echter, zelfs toen het bij de Nederlandse overheid bekend was dat kinderen uit onder andere Indonesië illegaal de grens overkwamen, ondernam de Nederlandse overheid helemaal niets, met alle gevolgen van dien.
Ons onderzoek kwam terecht bij de redactie van Zembla. Vanaf toen begon het balletje flink te rollen.
We zijn nu vijf jaar verder en kijken met gemixte gevoelens terug naar deze heuse strijd waarin we waardevolle stappen hebben gezet, al dan niet samen met andere landenspecifieke belangenorganisaties en individuele geadopteerden, maar helaas nog lang niet hebben bereikt waar zo graag naartoe willen.
Stichting Mijn Roots en ik pleiten voor een financiële tegemoetkoming voor interlandelijke geadopteerden voor individuele rootszoektochten en waarheidsvinding. Omdat de Nederlandse overheid nalatig is geweest in de zorgplicht bescherming te bieden aan de kinderen die binnenkwamen met het oog op adoptie, vinden wij dat rechtsherstel moet plaatsvinden.
In september 2017 heb ik - dus nog vóórdat we in Zembla naar buiten kwamen met ons verhaal - als juridisch belangenbehartiger namens de stichting de Nederlandse Staat aansprakelijk gesteld voor schade die geadopteerden ondervinden in hun zoektocht naar afstammingsgegevens. Daarna heb ik namens de stichting ontelbaar veel gesprekken gehad met ambtenaren op het ministerie van J&V, flink gelobbyd bij Tweede Kamerleden en andere belangrijke stakeholders, petities geïnitieerd en samen met stichting Mijn Roots en enkele andere landenspecifieke belangenorganisaties een demonstratie georganiseerd in Den Haag. En dat niet alleen, ook hebben we een bemiddelingstraject van één jaar lang doorlopen met tussenkomst van de Nationale Ombudsman, een bijdrage geleverd aan het onderzoek van de Commissie Onderzoek Interlandelijke Adoptie en nationale en internationale media weten te bereiken om binnen het publieke en politieke debat bewustwording te creëren. In mijn boek Postpakketjes van Overzee heb ik de hele strijd vastgelegd.
Na het keiharde rapport van de Commissie Joustra en de excuses die het kabinet op 8 februari 2021 maakte voor de misstanden, heb ik bij herhaling de Nederlandse Staat aansprakelijk gesteld. Dit keer niet alleen namens geadopteerden uit Indonesië. De schriftelijke aansprakelijkstelling werd mede ondersteund door geadopteerden uit andere landen. Zo had ik binnen een week meer dan 100 ervaringsverhalen van interlandelijke geadopteerden over hun rootszoektocht verzameld die ik kon meesturen. Helaas mocht ook dit niet baten.
De toenmalige minister voor rechtsbescherming wees, net als bij de eerste keer, heel koud iedere aansprakelijkheid van de hand. Helaas moesten we er ondanks de excuses dus nog steeds hard aan blijven trekken.
Kortom, veel gedaan, maar helaas nog zonder concreet resultaat in de ondersteuning waarmee de geadopteerde van A naar B kan komen in diens zoektocht naar afstammingsgegevens in het land van herkomst. Wel zijn er enkele subsidieregelingen voor belangenorganisaties in het leven geroepen. Ook heeft de huidige minister voor rechtsbescherming, Franc Weerwind, onlangs een subsidieregeling uitgewerkt voor groepsrootsreizen. Tegen dit plan hebben stichting Mijn Roots en ik onze bezwaren aangetekend. Een rootszoektocht kan namelijk niet in een groepsreis worden gegoten. Er moet veel meer gekeken worden naar wat de individuele geadopteerde nodig heeft in zijn of haar rootszoektocht. Wij vinden dat op de Nederlandse overheid een morele en juridische plicht rust om iedere geadopteerde met zoekbehoefte ten minste te voorzien van een basisbedrag ten behoeve van zijn of haar rootszoektocht.
De minister staat wel open voor een gesprek. Binnenkort gaan we bij hem op bezoek om (weer) over het onderwerp financiële tegemoetkoming voor rootszoektochten en waarheidsvinding te praten. Met een korte documentaire die wij voor hem hebben gemaakt, hebben we de complexiteit van rootszoektochten als gevolg van fraude en corruptie in adoptieprocedures in beeld gebracht. We hopen dat het zijn ogen doet openen.
En er is echter nog zoveel meer, zoals financiering van DNA-projecten, nog meer financiële versterking van bestaande landenspecifieke belangenorganisaties en vereenvoudiging van procedures rondom identiteitsherstel.
Verder zouden stichting Mijn Roots en ik graag willen zien dat de Nederlandse overheid zich meer richt op kinderbeschermingsmaatregelen in de landen van herkomst. Als niet gegarandeerd kan worden dat het in adoptieprocedures niet mis kan gaan, dan vinden wij dat interlandelijke adoptie moet stoppen. Wij zien wat voor complicaties het met zich mee kan brengen, zowel op psychisch-sociaal vlak als bij het zoeken naar afstammingsinformatie, als documenten zijn vervalst. Wij denken dat een nieuw adoptiestelsel misstanden niet kan voorkomen.
Ook al lijkt het in de adoptieprocedure helemaal goed te gaan, fraude en corruptie zijn op het eerste gezicht niet van de documenten af te lezen. Dit is in het verleden onmiskenbaar gebleken. Waarom zou het nu wel goed gaan?
Er is dus genoeg om voor te pleiten. Voor wie het interessant vindt, via deze webpagina is alles te vinden over wat we in de laatste vijf jaar hebben gedaan. We zien dat er meerdere groepen ontstaan en individuele geadopteerden zich ook meer uitspreken. Wellicht kunnen zij voortbouwen op wat er in de laatste vijf jaar is gedaan.
Hieronder nog een paar andere vlogjes die een beeld geven over onze visie en missie omtrent financiële tegemoetkoming voor individuele geadopteerden en interlandelijke adoptie.